LUDZIE NEPALU

Nepal. Mały kraj leżący u podnóża gigantycznych gór, nazywanych często dachem świata – Himalajów. Kraj zamieszkały przez ludzi nawykłych do życia w rytmie, jaki narzuca im nie znosząca tu sprzeciwu natura. Natura budząca zachwyt, ale też i przerażenie, stanowiąca tło dla ludzkiego teatru życia, ale również sama grająca w nim jedną z głównych ról.
Oto zbiór obrazów, na których starałem się utrwalić momenty życia ludzi z Nepalu, jak również ich samych, wraz z wypisanymi na ich twarzach emocjami, uczuciami, lękiem, smutkiem i radością… Innymi słowy: obrazów, na których chciałem uchwycić ich człowieczeństwo.

.

Nepalska sjesta – sen i czuwanie seniorów z Bhaktapur

.

Tekst powyższy napisałem 8 lat temu, w roku mojej podróży do Nepalu. Po strasznym trzęsieniu ziemi jakie nawiedziło niedawno ten kraj, wróciłem do moich zdjęć i zapisków z tamtego czasu, przypominając sobie wszystkie te wspaniałe miejsca, które udało mi się wówczas zobaczyć i wspominając wielu przyjaznych ludzi, których miałem wtedy przyjemność spotkać. Tym bardziej to, co zobaczyłem na zdjęciach i filmach ukazujących olbrzymie zniszczenia, jakie spowodowało to trzęsienie ziemi – najsilniejsze, jaki nawiedziło Nepal w ciągu ostatnich 80 lat – było dla mnie szokujące. Ponad 8 tysięcy ludzi straciło życie, blisko 20 tysięcy zostało rannych, około pół miliona pozbawionych zostało dachu nad głową. Ludzkie straty są najboleśniejsze, ale mnie dodatkowo zabolały zniszczenia jakim uległy unikalne nepalskie zabytki, które zapamiętałem ze swojej podróży – historyczne miejsca Katmandu, Patanu, Bhaktapur… Niestety, z tego co się dowiedziałem, większość zabytkowych obiektów znajdujących się na liście światowego dziedzictwa UNESCO uległo destrukcji i jest raczej niemożliwe to, by je przywrócić do pierwotnego stanu. Zapewne z czasem zostaną odbudowane, (zakładam, że istnieje dokładna naukowa ich dokumentacja) ale siłą rzeczy będą to już repliki, a nie oryginały. Ponadto, Nepal to jeden z najbiedniejszych krajów świata (157 miejsce na światowej liście PKB per capita), więc bez międzynarodowej pomocy nie będzie to możliwe. Lecz w tej chwili najbardziej liczą się ludzie – najważniejsze jest dostarczenie im podstawowych środków i warunków do życia. A niestety, z tą pomocą jest różnie. Wprawdzie z wielu krajów świata pomoc popłynęła (Polska wysłała do Nepalu 80 swoich strażaków), ale jest to kropla w morzu potrzeb.

* * *

Czytając moją starą notatkę wkrótce po trzęsieniu ziemi, uderzyły mnie w kontekście tej tragedii słowa: „Kraj zamieszkały przez ludzi nawykłych do życia w rytmie, jaki narzuca im nie znosząca tu sprzeciwu natura. Natura budząca zachwyt, ale też i przerażenie, stanowiąca tło dla ludzkiego teatru życia, ale również sama grająca w nim jedną z głównych ról.” Teraz, oprócz tego, że okazały się one jak najbardziej trafne, to zabrzmiały one wręcz brutalnie i złowieszczo. Tak, jakbym okazał się złym prorokiem, mimo, że – pisząc je – nie miałem przecież na myśli tak strasznej klęski żywiołowej.
Człowiek to wytrwałe stworzenie, jego wola przeżycia jest wielka, ale widząc te bezradne tłumy koczujące na ulicach i placach Katmandu (ludzie, ze względu na wstrząsy wtórne, nie chcieli wracać do domów – zakładając, że nie zostały one zburzone), zwątpiłem w to, że ich życie wróci kiedykolwiek do normy, bo przecież nie sposób im będzie o tej tragedii zapomnieć. Nic też nie przywróci do życia bliskich, których w jednej chwili stracili

* * *

Człowiek za maską – nepalski sadhu

Bardzo lubię fotografować ludzi. Zawsze przy tym staram się, żeby estetyczny aspekt zdjęcia nie zdominował jego humanistycznego wymiaru – innymi słowy: by plastyczna forma nie przytłoczyła ludzkiej treści, bo przecież człowiek – prawdziwy, nie upozowany, bez maski, a tym bardziej bez egzotycznego entourage’u – jest najważniejszy. Ale w kraju takim jak Nepal, nie jest to wcale łatwe, by nie ulec tej egzotycznej feerii kolorów i kształtów, w której zanurzeni są tamtejsi ludzie – by nie zachwycić się jedynie tą oszałamiającą nas – dzieci zgrzebnej i dość szarej Północy – egzotyką dalekiego kraju, w którym wszystko wydaje się inne, niezwyczajne i unikalne. Należy jednak pamiętać, że za ową „egzotyką”, za całą tą etniczno-kulturową fasadą (bardzo ważną bez wątpienia) kryje się człowiek zupełnie podobny do nas – a może nawet taki sam jak my? Teraz się zastanawiam: gdzie ci ludzie teraz są? Czy przeżyli? Jeśli tak, to w jakich żyją warunkach po tej tragedii. Jak można im pomóc?

* * *

Czuję dyskomfort siedząc teraz w wygodnym fotelu, mając dach nad głową i lodówkę pełną jedzenia, wodę w kranie i sedes ze spłuczką, ciszę i spokój za oknem, kartę kredytową, za którą mogę w każdej chwili kupić to, co mi jest potrzebne do życia – i pisząc o nieszczęściu, jakiego doświadczają w tej samej chwili ludzie w kraju na przeciwległej półkuli, oddalonym o tysiące mil ode mnie. (Mam wrażenie, że jest w tym coś nieprzyzwoitego.) Tym bardziej, że, jak się przed chwilą dowiedziałem, dzisiaj (wtorek, 12 maja) w Nepalu nastąpiło kolejne silne trzęsienie ziemi. Ponownie legły w gruzach domy, życie straciło setki ludzi… Czy pisanie o tym w tak komfortowych warunkach nie jest swego rodzaju zaklinaniem rzeczywistości, obłaskawianiem i unieszkodliwianiem faktów; udawaniem, że sama świadomość i wiedza o ludzkiej tragedii może cokolwiek zmienić? Ale czy alternatywą dla tego jest przyjąć to do wiadomości i siedzieć cicho? Albo jeszcze gorzej: udać współczucie, podczas gdy tak naprawdę pozostaje się obojętnym? Jeśli tak, to co mamy sądzić, jeśli ta obojętność wynikałaby z naszego samozachowawczego instynktu – tym bardziej, że tak naprawdę jesteśmy bezradni wobec wszelkich nieszczęść jakie każdego dnia nawiedzają miliony ludzi na całym świecie? W takiej chwili czuję się marnie wobec ludzi (a są ich tysiące), którzy obecnie pomagają w Nepalu innym – nie tylko piszą i gadają, ale własnymi rękami, ryzykując zdrowiem i życiem, wyciągają spod gruzów ciała, dostarczają potrzebującym wody, lekarstw i żywności, tworzą prowizoryczne schroniska – biorą udział w akcji ratunkowej, która ma wymierne skutki, jest pomocą konkretną i prawdziwą.

Azję odwiedzałem wielokrotnie, poznałem tam wielu ciepłych i przyjaznych ludzi, wywiozłem stamtąd wiele wrażeń i wspomnień, tudzież całą masę zdjęć, które pomagają mojej pamięci w przypominaniu sobie i utrwalaniu tych wypraw. Mam tu zwłaszcza na myśli mieszkańców azjatyckich krajów, takich jak Indie, Tybet, Kambodża, Wietnam a ostatnio Birma – krajów, o podróży do których marzyłem do dzieciństwa.  Udało mi się te marzenia zrealizować. Nagrodą jest satysfakcja spełnienia, poszerzona wiedza o świecie i innych kulturach, poznanie Innych; skutkiem – nieobojętność na ich los i empatia, kiedy doświadczają nieszczęścia; ceną – smutek i przygnębienie (nie chcę nadużywać słowa cierpienie).

* * *

Malowniczość jest aspektem piękna, ale czy piękna może być bieda? (Ludzie przed sklepikiem pod Katmandu)

.

Zdjęcia ludzi Nepalu prezentuję na stronie Wizji po raz pierwszy (sam nie wiem dlaczego wcześniej tego nie zrobiłem). Szkoda tylko, że okazją do tego jest to, co stało się (i dzieje nadal) w tym kraju w ostatnich tygodniach. Chciałbym jeszcze raz zwrócić uwagę, by oglądając je, oprzeć się pokusie zachwytu nad ich fotogenicznością, czy egzotyką ich środowiska, które de facto jest zaledwie tłem dla ich człowieczeństwa. Najważniejszy jest bowiem humanistyczny wymiar tego, co przedstawiają te fotografie. W tym momencie przypomniało mi się to, co usłyszałem wczoraj od mojego 95-letniego klienta z południowej, „czarnej” dzielnicy Chicago, który opowiadał mi o swoim długim życiu i o tym, czego doświadczył od „białych” – wskutek systemu dyskryminacji, jaki funkcjonował w Stanach Zjednoczonych przez kilkaset lat (i który, pod pewnymi względami, funkcjonuje nadal). I o swojej obecnej lekarce, dla której – jak sama stwierdziła – jego zdrowie jest tak samo ważne, jak ważne byłoby zdrowie Prezydenta, gdyby leczyła ich obu. Całość skwitował ogólną konstatacją, dotyczącą ludzkiej natury: „We are all the same, but different” – chcąc podkreślić różnicę w tym, jak był traktowany w swoim życiu przez różnych ludzi. Pokazując zdjęcia mieszkańców Nepalu, którzy (z pozoru wszak) wyglądają tak bardzo inaczej od nas, mógłbym tę sentencję odwrócić i zabrzmiałaby ona równie prawdziwie: „We all are different, but the same”.

(Kliknij na zdjęcia, by zobaczyć je w pełnym wymiarze)

.

© ZDJĘCIA WŁASNE

.

Więcej zdjęć ludzi Nepalu obejrzeć można TUTAJ, na stronie ŚWIAT W OBRAZACH.

.